Nowoczesne okna ze szprosami: co warto o nich wiedzieć? | Porady

Czym są szprosy okienne? Krótka historia i współczesna funkcja

Szprosy okienne to listwy dzielące większą szybę na mniejsze pola (tzw. kwatery). Historycznie były one niezbędnym elementem okien – w czasach gdy nie potrafiono produkować dużych tafli szkła, łączono kilka mniejszych szybek za pomocą listew, tworząc większe okno . Taki element konstrukcyjny określano jako szczeblina i faktycznie był on częścią ramy okiennej, dzieląc okno na segmenty . Współcześnie technologia pozwala na wytwarzanie wielkoformatowych, wytrzymałych szyb, więc szczebliny konstrukcyjne nie są już konieczne . Szprosy dzisiaj pełnią głównie funkcję dekoracyjną – są to dodatkowe listewki (często nazywane fałszywymi szprosami ), które imitują podział szyby, nie dzieląc jej fizycznie . Dzięki nim okno zyskuje klasyczny wygląd podzielonego okna, choć w rzeczywistości szyba pozostaje jednolita.

Szprosy konstrukcyjne (prawdziwe podziały okna)

Przekrój okna drewnianego ze szprosami konstrukcyjnymi (szczebliną) – listwa dzieli pakiet szybowy na mniejsze osobne szyby. Szprosy konstrukcyjne to autentyczne, fizyczne podziały okna. W tym rozwiązaniu rama okienna (skrzzydło) ma wbudowane pionowe i poziome elementy dzielące, które rozdzielają dużą szybę na kilka mniejszych modułów. Każda kwatera posiada własną, odrębną szybę, osadzoną w ramce – w efekcie otrzymujemy okno złożone z wielu małych szyb, przedzielonych ramkami. Jest to zatem konstrukcyjny element okna, dokładnie taki, jakiego używano w dawnych oknach zabytkowych.

Zalety: Szprosy konstrukcyjne zapewniają najbardziej autentyczny, tradycyjny wygląd. Ponieważ są integralną częścią okna, dają wrażenie solidności i mogą realnie usztywnić dużą konstrukcję okienną, co bywa istotne przy bardzo dużych przeszkleniach. Dla miłośników stylu retro czy właścicieli zabytkowych budynków, prawdziwe szczebliny mogą być jedynym akceptowalnym rozwiązaniem odtwarzającym historyczny charakter okien.

Wady: To rozwiązanie jest najbardziej skomplikowane i kosztowne. Produkcja okien ze szprosami konstrukcyjnymi wymaga precyzji i dodatkowej pracy, co przekłada się na cenę – szacunkowo taka stolarka może kosztować nawet o kilkadziesiąt procent więcej niż zwykła . Przykładowo, producenci podają, że samo dodanie szczeblin to koszt rzędu ~55 zł za każdą utworzoną małą szybkę (kwaterę) , co przy wielu podziałach daje znaczącą sumę. Ponadto szerokość ramki konstrukcyjnej bywa spora (nawet do ~8 cm) , przez co zabiera sporo światła dziennego. Szprosy konstrukcyjne oznaczają też utrudnione mycie – zamiast jednej tafli, czyścimy wiele małych szybek oddzielonych ramkami. Pod względem termoizolacji, liczne podziały to więcej ram (o gorszym współczynniku U niż jednolita szyba) oraz większa długość krawędzi szklenia, co nieco pogarsza parametry cieplne okna. Współczynnik przenikania ciepła Uw okna z wieloma szczeblinami może być wyższy (gorszy) o około 0,2 W/m²K w porównaniu do analogicznego okna bez podziałów . Innymi słowy, okno z prawdziwymi szprosami będzie trochę mniej energooszczędne, chociaż różnica ta zwykle nie jest bardzo duża.

Szprosy międzyszybowe (wewnątrzszybowe)

Schemat okna z szprosami międzyszybowymi – aluminiowe listwy dekoracyjne umieszczone są wewnątrz zespolonej szyby. Szprosy międzyszybowe to najczęściej stosowany obecnie rodzaj szprosów dekoracyjnych. Tworzą go listwy umieszczone wewnątrz pakietu szybowego, w przestrzeni międzyszybowej (pomiędzy taflami szkła). Takie szprosy mogą być wykonane z aluminium lub tworzywa sztucznego i są integralną częścią zespolonej szyby – montuje je producent szyby podczas jej produkcji . Listwy te imitują podział okna na mniejsze kwatery, ale szyba pozostaje w całości – podział jest czysto wizualny.

Zalety: Największą zaletą szprosów międzyszybowych jest wygoda użytkowania. Ponieważ listewki są zamknięte wewnątrz szyby, nie utrudniają mycia okna – zewnętrzne powierzchnie szyby są gładkie i ciągłe . Możemy czyścić okno tak, jakby szprosów nie było, co doceni każdy, kto mył okna z naklejonymi szprosami. Szprosy wewnątrzszybowe nie wystają poza płaszczyznę szyby, więc nie gromadzi się przy nich brud i woda. Jest to rozwiązanie bardzo popularne – ze względu na stosunkowo przystępną cenę i brak problemów z pielęgnacją, większość nowych okien ze szprosami korzysta właśnie z tej opcji . Szprosy międzyszybowe są dostępne w różnych szerokościach (najczęściej 8, 18, 26 lub 45 mm ) i w bogatej palecie kolorów, więc można je łatwo dopasować do koloru ramy okna . Producenci oferują odcienie standardowe (biały, złoty, srebrny, imitacje drewna jak złoty dąb, mahoń itp.) oraz możliwość pomalowania listew na dowolny kolor z palety RAL . Co ciekawe, szprosy aluminiowe można malować dwustronnie na różne kolory – dzięki temu widok od wewnątrz może mieć inny kolor listewek niż od zewnątrz, co bywa przydatne, gdy ramy okienne mają inny kolor od wewnątrz (np. białe) i inny od zewnątrz (np. drewnopodobne).

Wady: Szprosy wewnątrzszybowe pełnią jedynie funkcję dekoracyjną – nie wzmacniają konstrukcji okna (szyba jest jednolita). W porównaniu do naklejanych, są nieco mniej efektowne z bliska, ponieważ znajdują się za taflą szkła – brak cienia i głębi, jaki dają prawdziwe lub naklejone listewki na szybie. Dla niektórych minusem może być też ograniczony wygląd profilu – szprosy te są płaskie i proste, nie dają możliwości zastosowania profilowanych, ozdobnych przekrojów listwy (jak czasem bywa przy naklejanych). Jeśli chodzi o izolacyjność cieplną, umieszczenie metalowych elementów (aluminiowych) wewnątrz pakietu szybowego może w niewielkim stopniu pogorszyć parametry szyby. Jednak ten wpływ jest minimalny – nowoczesne szprosy międzyszybowe są montowane tak, by nie dotykały bezpośrednio szyb (są od nich odsadzone o kilka milimetrów , często stosuje się dystansowe przekładki lub silikonowe bumpery), co zapobiega tworzeniu mostków termicznych i zjawisku drgania czy dzwonienia listew . W praktyce różnica w współczynniku U szyb ze szprosami wewnętrznymi jest nieznaczna i zazwyczaj pomijalna w bilansie całego okna.

Szprosy w ofercie producentów okien (przykłady Drutex, Abakus)

Większość renomowanych producentów stolarki okiennej oferuje swoim klientom możliwość zamówienia okien ze szprosami. Opcje te różnią się szczegółami – dostępnymi rodzajami szprosów, wymiarami czy kolorystyką – ale zasada jest podobna: zamawiając okno, możemy zwykle wybrać dodatki w postaci szprosów wewnątrzszybowych lub naklejanych. Poniżej przedstawiamy przykłady ofert dwóch producentów: firmy Drutex (jednego z największych polskich producentów okien) oraz firmy Abakus.

Drutex S.A. – W ofercie Drutexu dostępne są zarówno szprosy wewnątrzszybowe, jak i naklejane. Przykładowo, w systemach okien PVC Drutex (np. seria Iglo) możemy zamówić szprosy międzyszybowe o standardowych szerokościach 8, 18, 26 lub 45 mm . Dostępna jest szeroka gama kolorów listew, m.in. biały, złoty, srebrny, imitacje drewna (złoty dąb, orzech, mahoń itp.) – pozwala to dobrać szpros pod kolor ramy okna albo wręcz przeciwnie, zastosować kontrastujący odcień dla efektu dekoracyjnego. Drutex oferuje także szprosy naklejane o szerokości 27, 45 lub 65 mm , co oznacza, że klient może wybrać dość masywne listewki, jeśli chce uzyskać wyrazisty podział (np. styl loftowy z szerokimi szprosami). Warto zaznaczyć, że 65 mm to już bardzo szeroki szpros – szerszy niż typowe szczebliny w starych oknach – stosuje się go raczej w wyjątkowych sytuacjach (np. do stylizacji okna na małe szprosowe witryny lub gdy architektura tego wymaga). Wszystkie modele okien Drutex (zarówno PCV, drewniane, jak i aluminiowe) mogą być wyposażone w szprosy dekoracyjne, co podkreśla, że producent ten widzi w nich ważny element estetyczny swojej oferty .

Abakus Okna – Ten producent również umożliwia personalizację okien poprzez dodanie szprosów. Jak wynika z firmowych materiałów i poradników, Abakus oferuje szprosy międzyszybowe aluminiowe (prawdopodobnie w typowych szerokościach od ~8 mm wzwyż) oraz szprosy naklejane. W publikacjach Abakusa znajdujemy rozróżnienie na szprosy konstrukcyjne, wiedeńskie, wewnątrzszybowe i ramkowe , co wskazuje, że firma jest gotowa zrealizować praktycznie każdy typ, choć zapewne standardowo klienci wybierają między wiedeńskimi a międzyszybowymi. Przykładowo, drzwi zewnętrzne z doświetlami produkcji Abakus często wyposażane są w naklejane szprosy wiedeńskie (co firma określa wprost w swojej ofercie). Na blogu Abakus można znaleźć porady dotyczące doboru szprosów do różnych stylów wnętrz , co sugeruje, że producent kładzie nacisk nie tylko na sam produkt, ale i na doradztwo w zakresie estetyki. Kolorystyka szprosów Abakus również jest bogata – można spodziewać się podobnych opcji jak u Drutexu (biel, brązy, złoto, a nawet kolory nietypowe na zamówienie). W razie specyficznych wymagań (np. szprosów w nietypowym układzie czy o nietypowej szerokości) warto skonsultować się z działem technicznym – często producenci są w stanie sprostać indywidualnym projektom za odpowiednią dopłatą.

Inni producenci: Oprócz powyższych, praktycznie wszyscy duzi producenci okien (Velux – w oknach dachowych, Oknoplast, Fakro, Sokółka, Vetrex i wielu innych) mają w ofercie jakieś formy szprosów dekoracyjnych. Często w katalogach jest specjalna sekcja “Szprosy” lub “Szklenie dekoracyjne”, gdzie znajdziemy informacje o dostępnych typach i wariantach. Zanim zdecydujemy się na konkretnego dostawcę okien, warto sprawdzić, jakie szprosy oferuje i czy np. dostępne są interesujące nas nietypowe kolory lub szerokości. Dla przykładu, niektórzy producenci oferują też szprosy o niestandardowych przekrojach (profilowane, wypukłe listwy do stylizowanych okien drewnianych) albo szprosy imitujące witraże w postaci mosiężnych listewek układających się w wzory. Takie detale mogą dodatkowo uatrakcyjnić nasze okna, jeśli pasują do stylu domu.

Kiedy warto zdecydować się na okna ze szprosami, a kiedy lepiej z nich zrezygnować?

Na koniec warto rozważyć praktyczne aspekty decyzji o wyborze okien ze szprosami. Dla kogo będzie to strzał w dziesiątkę, a kto może się rozczarować? Oto kilka wskazówek:

Kiedy warto wybrać okna ze szprosami:

• Gdy styl budynku nawiązuje do tradycji – jeśli budujemy lub remontujemy dom w stylu dworkowym, klasycznym, kolonialnym czy rustykalnym, szprosy pomogą oddać ten klimat. Dla miłośników klasyki często są one wręcz obowiązkowym elementem stolarki okiennej, podkreślającym charakter domu.

• Jeśli zależy nam na dodaniu charakteru i uroku elewacji – szprosy potrafią ożywić monotonny rząd jednakowych okien, dodać fasadzie rytmu i detalu. Dzielone okna zwracają uwagę i mogą stać się dekoracją samą w sobie.

• Kiedy mamy duże przeszklenia, które chcemy podzielić wizualnie – np. ogromne okno salonowe od podłogi do sufitu może wydawać się zbyt „puste”. Dodanie szprosów (choćby 2–4 podziałów) sprawi, że okaże się bardziej przytulne i wpisze skalą w resztę domu.

• Gdy nie przeszkadza nam trochę dodatkowej pracy przy myciu okien – osoby, którym mycie okien niestraszne, mogą śmiało decydować o estetyce ponad wygodę. Jeśli lubimy dbać o dom i cieszą nas nawet takie detale jak przecieranie szprosów, to nie będzie to dla nas problem, a efekt wizualny to wynagrodzi.

• W przypadku renowacji budynków zabytkowych lub stylizowanych – czasem zastosowanie szprosów jest wręcz wymagane przez konserwatora zabytków lub po prostu potrzebne, by odtworzyć pierwotny wygląd okien. Wtedy wybór jest oczywisty: chcąc zachować ducha miejsca, montujemy okna ze szprosami (nierzadko konstrukcyjnymi lub bardzo wiernymi wiedeńskimi).

Kiedy lepiej zrezygnować ze szprosów:

• Gdy architektura domu jest nowoczesna, minimalistyczna – proste kubiczne formy, duże jednolite okna typu fix, szklane fasady – tutaj szprosy zazwyczaj są niepożądane. Właściciele nowoczesnych domów często stronią od nadmiernej dekoracyjności i wolą czyste przeszklenia . Szprosy mogłyby zaburzyć zamierzony minimalizm.

• Jeśli priorytetem jest maksimum światła i widoku – każda listwa na szybie to trochę mniej światła wpadającego do wnętrza . Jeśli mamy ciemne pomieszczenia lub piękny widok za oknem, którego nie chcemy dzielić na fragmenty, lepsze będą okna bez podziałów. Niezakłócony taflą szkła widok na ogród czy panoramę miasta to wartość sama w sobie – szkoda byłoby go przecinać kratką.

• Gdy nie chcemy kłopotów z konserwacją – osoby, które wolą szybko umyć okna i zapomnieć o temacie, mogą być sfrustrowane koniecznością wycierania każdego szprosika z osobna. Szczególnie naklejane szprosy wymagają cierpliwości przy czyszczeniu . Jeśli więc wiemy, że domownicy nie będą przykładać się do mycia okien, lepiej nie dokładać im pracy – smugi pozostawione przy krawędziach listew psują efekt estetyczny.

• Kiedy budżet jest napięty – okna ze szprosami są na ogół droższe niż te bez podziałów. Różnice zależą od rodzaju szprosów, ale mogą wynosić od kilkunastu do kilkudziesięciu procent ceny okna . Jeśli musimy ciąć koszty, rezygnacja ze szprosów może przynieść pewne oszczędności lub pozwoli zainwestować w inny element (np. lepsze szyby, cieplejszy profil).

• Jeśli styl domu tego nie wymaga i dodajemy szprosy tylko z kaprysu – warto zadać sobie pytanie, czy za kilka lat nadal będą nam się podobać. Szprosy mają to do siebie, że mocno definiują wygląd okien. W neutralnym domu mogą stać się dominującym akcentem – a co jeśli zmienimy kolor elewacji lub styl wnętrz? Bez szprosów okna są bardziej uniwersalne. Dlatego jeśli nie jesteśmy przekonani na 100% do takiej dekoracji, lepiej nie decydować się pochopnie.

Podsumowanie

Na zakończenie: okna ze szprosami potrafią być piękną ozdobą domu i spełnić marzenie o przytulnym dworku czy stylowym lofcie. Kluczem jest jednak ich świadome i umiejętne zastosowanie. Mamy nadzieję, że po lekturze tego artykułu wiesz już, czym są szprosy, jakie są ich rodzaje i na co zwrócić uwagę przy wyborze. Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na okna z podziałami, czy bez – najważniejsze, by Twój dom był dokładnie taki, jak sobie wymarzysz. Powodzenia w realizacji inwestycji!